Trailer

Film ısmarlama

Uzunluk 87 dak.

DCP, Bluray, DVD

© 2015

Eduard Zuckmayer

Türkiye'de Bir Müzikçi

Belgesel Film:
Barbara Trottnow

Kamera:
Jonas Trottnow

Kurgu:
Oliver Kurrle

Seslendiren:
Achim Stellwagen

Eduard Zuckmayer Naziler’in Almanya‘da mesleğini icra etmesini yasaklamasının ardından 1936’da Türkiye’ye göç etti. Atatürk’ün isteği üzerine Ankara’da bir müzik bölümü kurdu. 1972’de vefat edene değin Türkiye’de kaldı. Halen Türkiye’de saygı duyulan, tanınmış bir isim. Film Zuckmayer’in bıraktığı izlerin peşinden gidiyor.

Eduard Zuckmayer 1890’da Mainz yakınlarındaki Nackenheim’da dünyaya geldi. Yazar Carl Zuckmayer’in ağabeyidir. Müzik yeteneğiyle henüz küçük bir çocukken çevresindekilerin dikkatini çekmeyi başarmıştı. Bir piyanist olarak başladığı başarılı kariyerinin odak noktasını henüz Almanya’dayken değiştirerek müzik öğretimine yönelmişti. Türkiye’de klasik Batı müziğine ilgi uyandırmayı başarmış, müziği halkın her kesimine ulaştırmaya büyük önem vermişti. Alman halk şarkılarını Türkçe’ye çevirmiş, Türkçe parçaları çok sesli olarak yeniden düzenlemişti.

Halen Ankara’da yaşamakta olan eski öğrencileri Zuckmayer’in kendilerine verdiği desteği anlatırken başkentteki yaşamından da kesitler sunuyor. Kızı Michele Ankara’da geçen çocukluğundan bahsediyor. Eski Mercedes Müdürü Edzard Reuter, Eduard Zuckmayer’e dair anılarını paylaşıyor ve 1946’ya değin Ankara’da ailesiyle sürdüğü sürgün hayatını anlatıyor.

Filmin asıl odak noktasını Eduard Zuckmayer’in temelini attığı geleneği sürdürmeye çalışan müzik projeleri ve Ankara Gazi Üniversitesi’ndeki çalışma ortamına yapılan ziyaret oluşturuyor. Film ayrıca Zuckmayer’in Türkiye’deki hayata ne kadar uyum sağladığını sorguluyor.

Zuckmayer 32 yıl boyunca Ankara Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü’ne bağlı Müzik Öğretmenliği Bölümü’nün başkanlığını yaptı. Bölümü çocuğu gibiydi. Paul Hindemith ile birlikte eğitim planını hazırlamış, kendi adını taşıyan Zuckmayer Binası’nı tasarlamıştı. Enstitüsü uzun yıllar Türkiye’nin müzik öğretmeni yetiştiren tek kurumuydu. Günümüzde başka şehirlerde, örneğin İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi’nde de müzik öğretmeni yetiştiriliyor. Bölüm başkanı Zuckmayer’in eski bir öğrencisi.

Gazi Üniversitesi Korosu’nun repertuvarında Zuckmayer’in armonize ettiği bir parça bulunuyor. Zuckmayer geleneksel bir Türk oyun havası olan “Bursa Sekme Oyun Havası”nı çok sesli koroyla seslendirmek üzere düzenlemişti. Zuckmayer adını kime sorsanız diğer pek çok şarkının yanı sıra eski Alman halk şarkısı “Wahre Freundschaft”a dayanan ve Zuckmayer tarafından Türkçe’ye çevrilmiş olan “Dostluk” şarkısı geliyor akıllara.

Eski çalışma odası özenle bir anı odasına dönüştürülmüş. Odasında notaları ve kitaplarının yanı sıra kişisel eşyaları ve Almanya’dan kalan hatıralarını görmek mümkün. 1972’deki vefatından sonra hala Türkiye’de saygın bir yeri olan Zuckmayer özellikle müzisyenler arasında efsanevi bir üne sahip.

Atatürk 1923’te kurduğu Cumhuriyet’in yüzünü Batı’ya çevirmesini istemişti. Bu amaçla ülkeyi temelden şekillendirecek devrimlere yardımcı olmaları ve yeni bilgiler aktarmaları için Türkiye’ye yabancı uzmanlar getirtmişti. Bu durum, kendi vatanlarında Naziler nedeniyle işlerini ve geleceklerini kaybeden pek çok Alman için büyük bir şanstı. Türkiye’de bilgilerini aktarıyor, saygınlık kazanıyorlardı. Günümüzdeyse Türk müziğini Eduard Zuckmayer’in öğrencileri şekillendiriyor.

Profesör Zuckmayer piyano ve koro derslerinin dışında armoni ve müzik teorisi dersleri de veriyordu. Onun için müzik öğrenmek ‘müzik yapmak’ demekti. Müzik herkesin ulaşabileceği bir şey olmalıydı. Müzik Eğitimcileri Derneği MÜZED bu düşünceden yola çıkarak bir proje başlattı. Müzik bölümü öğrencileri boş vakitlerinde sosyoekonomik durumu kötü olan, keman ve piyano dersi alma imkanı olmayan çocuklara müzik dersi veriyor. Proje başkanı Prof. Dr. Suna Çevik de Zuckmayer’in eski bir öğrencisi.

Film ayrıca Eduard Zuckmayer’in insani yönüne de bir bakış sunuyor ve yeni vatanında yaşadıklarına ışık tutuyor. Asistanı Dr. Erdoğan Okyay Zuckmayer’in kendisini bir Türk gibi hissettiğini söylüyor. Buna karşın Zuckmayer pek çok mektubunda Almanya’ya geri dönmeyi düşündüğünden bahsediyor. Mektuplar ve eski fotoğraflar Zuckmayer’in iş ve özel hayatındaki bilinmeyen detayları gün yüzüne çıkartıyor. Oyuncu Achim Stellwagen mektuplarını okuduğu Zuckmayer’e sesiyle hayat veriyor.

Film, Stiftung Rheinland-Pfalz für Kultur ve MFG Filmförderung Baden-Württemberg’in desteğiyle çekilmiştir.